Jumlah pengguna internet dan alat peranti komunikasi
meningkat dengan mendadak dalam kalangan belia dan pelajar sekolah. Seiring
dengan perkembangan teknologi, laman web sosial juga menjadi kegilaan dan
fenomena dalam kalangan penggunanya. Walaupun memberikan faedah dan mempunyai
kelebihan, pada masa yang sama, senario ini turut meningkatkan gejala buruk
dalam alam siber, antaranya buli siber dan gangguan siber.
Buli siber dapat diterjemahkan sebagai gangguan atau buli
yang melibatkan golongan bawah umur menerusi aplikasi alat berteknologi seperti
telefon, komputer, dan lain-lain. Buli siber berlaku apabila seseorang individu
– biasanya dalam kalangan remaja atau kanak-kanak – dibuli, diganggu, diugut,
atau dimalukan dalam internet.
Buli siber menjadi isu yang semakin membimbangkan masyarakat
di negara maju seperti Amerika Syarikat. Kes membunuh diri dalam kalangan
pelajar yang meningkat di negara maju disebabkan oleh buli siber mengakibatkan
beberapa negara mulai menguatkuasakan undang-undang untuk menyekat gejala ini
daripada menular.
Antara kes yang menggemparkan masyarakat hingga mendorong
usaha penguatkuasaan undang-undang termasuklah kematian mangsa buli siber, Ryan
Halligan, yang membunuh diri selepas dibuli dan dimalukan di internet pada
tahun 2003. Sementara itu, Megan Meier pula mengambil keputusan untuk membunuh
diri pada tahun 2006 kerana dibuli dalam laman sosial MySpace.
Kedua-dua mangsa buli siber mengambil keputusan untuk
menamatkan hidup pada usia seawal 13 tahun. Pendek kata, buli siber dilakukan
dengan niat untuk memberikan tekanan kepada mangsa.
Jenis-jenis buli siber:
-Mesej yang mengganggu dan mengancam.
-Menyalahgunakan kata laluan atau nama skrin orang lain atau menyamar sebagai orang lain.
-Memanjangkan e-mel, foto atau video kepada orang lain.
-Memuat naik komen atau gambar yang tidak senonoh.
-Sexting(tindakan menghantar gambar, mesej atau video berunsurkan seksual menggunakan telefon bimbit).
-Memulaukan individu tertentu daripada sesuatu kumpulan internet dengan sengaja.
Sebuah kajian yang dijalankan ke atas 9,651 orang pelajar
daripada 459 buah sekolah rendah dan menengah di seluruh negara mendapati
sebanyak 13 peratus (1,255 orang pelajar) dari responden mengaku bahawa mereka
sedang menjadi mangsa buli siber, manakala 26 peratus (2,509 orang pelajar)
pula mengaku pernah menjadi mangsa buli siber.
Kajian yang dijalankan oleh CyberSecurity Malaysia,
Kementerian Pendidikan dan DiGi Telecommunications Sdn Bhd pada tahun 2013 ini
membuktikan bahawa gejala buli siber semakin menular dalam kalangan pelajar
sekolah rendah dan sekolah menengah di negara ini.
Dapatan kajian tersebut juga menggambarkan bahawa
pelajar-pelajar kini semakin terdedah kepada pelbagai ancaman, ugutan atau
gangguan daripada pembuli siber menerusi telefon bimbit, e-mel, pesanan ringkas
(SMS) dan laman sosial.
Berbeza berbanding kes buli tradisional, buli siber yang
berlaku di alam siber tanpa sempadan fizikal adalah begitu mudah berlaku.
Siapa-siapa sahaja boleh terdedah menjadi pembuli siber atau mangsa buli siber.
Ia juga boleh berlaku pada bila-bila masa. Bahkan identiti pembuli siber juga
sukar untuk dikenal pasti.
Justeru itu, pendekatan preventif yang proaktif, pendidikan
dan kempen kesedaran yang holistik harus diadakan secara konsisten bagi mencegah
budaya buli di sekolah dan meningkatkan kesejahteraan siber yang melibatkan
kumpulan sasar seperti kanak-kanak, remaja, ibu bapa, guru sekolah dan orang
awam.
